Zevende Zondag door het jaar (C)

Guido Van Hercke
Zondag 24 februari

Het is niet alleen verwarrend, wat Jezus hier zegt, het lijkt bovendien ook onlogisch. Op basis van het oude klassieke argument: behandel de anderen zoals je zelf ook door hen behandeld wil worden, op basis van dat logische, humane, diep ethische argument zegt Jezus: als iemand je slaat, laat hem nog eens slaan; als iemand je besteelt, laat hem nog eens van je stelen. Dan denk ik, dat klopt toch niet. Niemand van ons hier aanwezig zou dat toch doen, twee maal slaan, enkel en alleen omdat de persoon voor ons niet reageert, ofwel zich extreem onderdanig opstelt.

Trouwens: behandel de anderen zoals je zelf behandeld wil worden gaat niet over slaan en stelen, maar over respect en gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid, net het tegenovergestelde dus van de voorbeelden die Jezus geeft. Nochtans is dat de uitleg voor wat Jezus in het begin zegt: bemin je vijanden... Maar hoe kan die passiviteit tegenover het kwade in je medemens liefde zijn? Beminnen gaat toch daar niet over, maar, zoals ik zei, over respect, hulp, luisteren, het positieve in elkaar vinden of terugvinden …?

Ik zei het al, het zijn verwarrende woorden. En toch zijn het net die woorden die bijna altijd opduiken, als men de kern van Jezus’ boodschap wil samenvatten: bemin je vijanden... Het zijn woorden die de wereld rond zijn gegaan, die de diepste indruk hebben gemaakt. Er moet dus iets anders aan de hand zijn.

Als ik daarover nadenk, dan begin ik te zien dat deze tekst niet gaat over passiviteit, lamlendigheid tegenover wie ons kwaad doen, maar eerder over innerlijke vrijheid. De slag die we mogelijks krijgen, het onrecht dat we mogelijks meemaken, zullen we alleen dan niet met gelijke munt terugbetalen als we daar innerlijk boven staan. Anders vervallen we in het oeroude oog om oog, tand om tand.

Maar hoe worden we innerlijk vrij tegenover het onrecht dat we zien, dat we meemaken? Jezus legt het uit op het einde van zijn rede. Hij zegt iets dat mij altijd is bijgebleven: oordeel niet. Geef toe, dat is niet makkelijk. We zitten vol oordelen, we interpreteren mensen en situaties en blijven dan vasthouden aan die interpretaties. Soms koppig vasthouden. Oordelen wordt zo vaak veroordelen. Maar misschien waren we wel half blind, zagen we maar de helft van de waarheid. Nee, zegt Jezus, oordeel niet, luister liever, vraag liever uitleg, spreek je vraag uit, laat de waarheid in het midden. Oordeel niet, veroordeel niet. Laat ruimte, laat ruimte open. Dan begrijp je misschien toch een beetje die agressie die jou of anderen overkomt. Dan ben je misschien minder diep geschokt en verloren, kan je er innerlijk meer afstand van nemen, voel je je vrijer tegen onrecht in al zijn vormen.

En dan, zegt Jezus, zal je zien dat er iets gebeurt dat heel diep gaat, dat raakt aan ons bestaan zelf: dan ontstaat er barmhartigheid... U weet dat de woorden barmhartigheid, erbarmen in oorsprong verwant zijn aan baarmoeder. We zijn allemaal gekomen uit een baarmoeder. Was dat niet het grootste vrije geven van al, dat we het leven kregen? Alleen maar geven, niets terug verwachten?

Daarom blijven twee andere woorden mij bij in deze rede van Jezus: spreek vrij. Dat is barmhartigheid, zegt Jezus, iemand vrij spreken. Iemand weer leven geven, weer geboren laten worden. Het kan in het klein, na een ruzie, na een persoonlijk conflict. Het kan in het groot, als een groep mensen zich weer herstelt en zichzelf weer geboren laat worden. Daar is soms veel spreken voor nodig, inderdaad. Maar het kan: genezen van onrecht, iemand die weer mens wordt in je ogen. Als je maar niet blijft veroordelen, als je maar genoeg innerlijke vrijheid hebet om boven het onrecht te komen staan.

In de wet van Mozes stond “een oog voor een oog, een tand voor een tand”. Die uitspraak was vooral bedoeld om de wraak te beperken, maar toch, er was geen vooruitgang. De enorme sprong die Jezus aangeeft is dat we niet vanuit het onrecht moeten denken, maar vanuit de mogelijkheid tot herstel. Net zoals de Allerhoogste, die immers ook goed is voor ondankbaren en slechten, moeten we mensen zien zoals ze bezongen worden in het Gloria, en met Kerstmis: mensen van goede wil… Die goede wil kan soms ver weg gezonken zijn, verbitterd raken, misbruikt worden door derden, maar ze is er wel, zegt Jezus. En als de slechten het niet kunnen opbrengen, dan tenminste toch de mensen die genoeg innerlijk vrij zijn om die goede wil, die verdraagzame vrijheid in zichzelf te bewaren. Mandela kon enkel het voorbeeld worden voor zijn land en de waarheidscommissie installeren voor zoveel geleden onrecht, omdat hij innerlijk vrij was, omdat hij een mens van goede wil wilde blijven en gebleven was, een mens met een baarmoeder. Spreek vrij, help mensen hun leven terug te krijgen. Als dat moet via een straf, dan via een straf. Vrij spreken is niet kwijtschelden, doen alsof er niets gebeurd is. Vrij spreken is zoeken om iemand op te tillen uit het kwade, om iemand terug te winnen voor het goede. Dat vraagt veel spreken en discussiëren soms, veel zoeken en tasten, veel proberen, mislukken en weer proberen. En dat lukt beter als we onszelf vanbinnen minder laten raken door eigen oordeel, als we onze medemenselijkheid niet verliezen, geloven dat opstanding mogelijk is, ook in wie ons iets aandeed…

Onze preken

  • Paaszondag

    Paaszondag

    Pasen is hét hoogfeest van het christendom. Jezus van Nazareth is niet in de dood gebleven. Hij is opgewekt ten Read More
  • Paaswake

    Paaswake

    Deze avond is een avond waarop je staat voor een grote keuze. Op het moment dat we overgaan van dood Read More
  • Witte Donderdag

    Witte Donderdag

    De lezingen van vandaag plaatsen ons samenzijn in een continuïteit van bijzondere orde. Drie verhalen en vertrouwde gebaren ballen verleden Read More
  • 1
  • 2

Zoeken

Auteur

Liturgische dag

Liturgische tijd

Liturgische jaar

Jaar

Inschrijving

Preek van de week !

Indien u iedere week een voorstel van preektekst van een dominicaan of een lekendominicaan wilt ontvangen, vragen wij u om uw inschrijving te bevestigen door te klikken op de link. Wij danken u bij voorbaat voor uw interesse in ons initiatief.
Ik ga akkoord met de Voorwaarden

WebTV


  • Wij zijn niet het centrum van de wereld

  • Over dikke teen wrijven

  • 1
  • 2

Blijf op de hoogte !

Blijf op de hoogte en meld u aan voor onze nieuwbrief !