De geest van waarheid. We kunnen maar beter op onze hoede zijn. Opletten voor de informatie die we te slikken krijgen via radio, televisie, sociale media. Het is uitkijken voor fake News. We weten waar dàt ons naartoe voert. De waarheid: te grabbel voor wie het luidst roept. Jezus belooft de géést van waarheid te zenden. We mogen hopen dat dit geen fake news is. Want veel is er van die belofte niet te merken. Wie is dan nog betrouwbaar? Wie kan vertellen wat waar is en wat leugen?

Heel dikwijls komen mensen me zeggen dat ze er niet in slagen te bidden. Ze hebben de indruk dat het gebed een toewijding is van de geest die voorbehouden is voor enkele geprivilegieerden, alsof je – vooraleer God te kunnen ontmoeten – een gebedsschool zou moeten doorlopen of een cyclus van spirituele oefeningen. Ik stel me dan God voor, daarboven, zittend op een wolk, die nagaat of we wel ons licentiaatsdiploma in spirituele studies hebben behaald alvorens Hij zich verwaardigt naar ons gebed te luisteren. Er zouden dan echte gebedsprofessionals zijn, en daarnaast alle anderen, die met wisselend succes tot gebed proberen te komen.

“Zalig zijn diegenen ten bate van wie Christus is vertrokken.” Is dit geen nieuwe zaligspreking, het overwegen waard, op dit hoogfeest van Hemelvaart?

Het is voor ons niet vanzelfsprekend een ‘gekruisigde' én een 'verrezene' te belijden. Dat was het voor degenen die zo nabij betrokken waren evenmin. De apostelen hebben er lang, heel lang over gedaan om alles wat ze met Jezus hadden meegemaakt, een plaats te kunnen geven in hun leven. De betekenis van wie Jezus vóór zijn dood was geweest en wie hij ná zijn verrijzenis nog steeds was, drong pas heel langzaam en moeizaam tot hen door. Nochtans had Jezus uitvoerig het woord genomen tijdens de laatste maaltijd met zijn vrienden, om wat te gebeuren stond, aan hen te verduidelijken. Tijdens die afscheidsgesprekken legde hij er de nadruk op, dat een leven als het zijne wel moest eindigen in marteling en executie. Dat is de consequentie van mijn boodschap en mijn liefde, zei hij, ik moet daar doorheen, pas dan kan ik verheerlijkt worden, pas dan kan ik terug naar mijn Vader. Jezus werd tijdens zijn toespraak onderbroken door leerlingen die het nog niet snapten, en er – op zijn zachtst gezegd – niet gerust in waren. Ze bleven met hun angst zitten, ook al had hij hen uitdrukkelijk proberen gerust te stellen. 

Emmaüs is nergens, juist omdat Emmaüs overal is

Is iemand hier ooit in Emmaus geweest? misschien niet. Volgens Biblical Archeology zijn er tenminste negen mogelijke locaties die in aanmerking komen voor de Bijbelse stad Emmaüs. Historici vertellen ons dat er in geen enkele andere oude bron melding wordt gemaakt van een dorp met de naam Emmaüs. We weten gewoon niet waar Emmaüs kan zijn geweest.

Vandaag bevinden wij ons in het midden van een ervaring van twijfel, zoals deze ons verteld wordt in het verhaal van Thomas. Een mysterieus personage, deze Thomas, over wie we weinig weten – op zijn ongelovigheid na, natuurlijk. Verbazingwekkend is het detail dat telkens wordt aangehaald wanneer hij wordt vermeld: Thomas, van wie de naam betekent ‘tweeling’. Maar van wie is hij de tweeling?, zo mogen we ons met recht en rede afvragen.

Zalig Pasen. We durven het nauwelijks nog zeggen. Dat dit het feest is van de opstanding, van het nieuwe leven, van de hoop: het lijkt er helemaal niet op. Wat vandaag overheerst is een gevoel van onveiligheid. De wereldvrede is verder weg dan ooit. Dat er geen compromissen worden gesloten veroorzaakt een latente onrust. Onze Westerse samenleving schijnt toch niet zo onkwetsbaar als ons werd voorgehouden.

Het verhaal uit het Johannesevangelie over de opwekking van Lazarus is – op zijn zachtst gezegd – confronterend. Het laat de luisteraar beduusd achter, met méér vragen dan hij of zij al had over Jezus’ wonderen. Onze spontane moderne reactie is steeds: hoe moeten wij, hoe kunnen wij dergelijke verhalen verstaan? Wat willen ze ons meedelen? Vandaag horen we werkelijk een van de strafste vertellingen van Johannes: niet een genezing of een natuurwonder, maar de opwekking van een dode. De ongeloofwaardigheid stijgt ten top. Ja, waarom vertelt de evangelist ons dat?

Dat is een lang evangelie. Het handelt over “zien”. Iemand die blind is wordt bij Jezus gebracht. We zijn getuige van een vreemde manier van doen. Jezus strijkt de blinde man slijk in de ogen. Wellicht niet de meest hygiënisch verantwoorde manier om een blinde te behandelen. Er moet dus een diepere betekenis schuil gaan achter deze bizarre handeling. Het doet inderdaad denken aan het scheppingsverhaal in de bijbel waar we lezen dat God een mens boetseerde van aarde en er een levensadem in blies. Bij een stervende gaat de levensadem weg en krijgt hij een droge mond. Daarom beschouwde men in Jezus’ tijd het speeksel als gecondenseerde levensadem. Het gebaar van Jezus die slijk maakt van aarde en gecondenseerde levensadem wijst op een nieuwe schepping. De blindgeborene is van nature blind. En zie, hij wordt herschapen. Van blind wordt hij niet alleen ziende, maar helderziende. Hij kende Jezus niet. Het is maar wanneer Jezus zijn identiteit kenbaar maakt dat hij van verbijstering op de grond valt in diep respect en dankbaarheid.

Wanneer ik koppels hoor vertellen over hun eerste ontmoeting, ben ik steeds geraakt door de diversiteit aan verhalen, ook al lijken jeugdbewegingen het belangrijkste huwelijksbureau van het land te blijven. Of het nu op kamp was, tijdens een avondje uit, op een barbecue, op het werk, door middel van een app op de smartphone, de eerste ontmoeting is uniek voor elk koppel.

Beste zusters en broeders,

Gewoonlijk krijgt de passage die we zonet gehoord hebben de titel ‘Gedaanteverandering van de Heer’ mee, of met een moeilijker woord ‘Transfiguratie’. Het is een episode uit het leven van Jezus die theologen van vroeger tot nu perplex doet staan. (1) Waarom dit voorsmaakje, deze amuse-bouche, van zijn Verheerlijking – waarom niet gewoon wachten tot zijn Verrijzenis? Waarom slechts voor drie leerlingen verschijnen – Petrus, Jakobus, Johannes – en niet voor de menigte? En waarom het gesprek met Mozes en Elia?

Bijna hebben we de maand februari achter de rug. Ik weet niet of u hebt meegedaan met de tournee minerale, het initiatief van een maand zonder alcohol. Mij is het niet gelukt. Ik heb het ook niet geprobeerd. En toch klinkt er een uitdaging in door. En dat brengt een zeker ongemak met zich mee. Ook met de vastentijd die we zijn ingegaan voelen we iets dergelijks. Ongemak. 40 dagen lang.