Volgens de getuigenissen van Paulus en de evangelisten, kenden de eerste christenen grote verdeeldheid. Het is dan niet voor niets dat Johannes Jezus laat bidden tot eenheid onder zijn leerlingen: laat hen allen één zijn, Vader. Zoals u in mij bent en ik in u, laat hen zo ook in ons zijn, opdat de wereld gelooft dat u mij hebt gezonden. (Joh 17,21)
Hoe Jezus die eenheid met de Vader bereikt heeft, lezen we in het evangelie. Hij trok zich geregeld terug in de eenzaamheid om zich vrij te maken van de vele impulsen die op hem afkwamen of zich opdrongen van binnen in hemzelf, zoals bij de beproevingen in de woestijn voor hij zijn openbaar leven begon. In dit bidden leerde hij God als een goede, liefdevolle vader kennen, die hem opriep om die liefde uit te dragen naar alle mensen, vooral naar wie onrecht ondergaan. Daartoe leerde hij goed luisteren naar de mensen en hun noden. Zo werd hij het levende woord van God. En dat woord is een woord in beweging. Jezus leert bij. Als voorbeeld hebben we zijn ontmoeting met een volksvreemde, Kanaänitische vrouw. (Mat 15, 22- 28).
Volgens Jezus’ zelfbeeld van dat moment was zijn roeping bedoeld voor de mensen van zijn eigen volk. Hij keurde de vrouw geen woord waardig, staat er in de tekst. Door haar smeekbede tot zich te laten doordringen, komt hij tot een dieper inzicht van wat God van hem verwacht en herziet hij zijn houding: hij is er voor elke mens in nood.

We hoorden Jezus zeggen dat hij de geest van waarheid zou zenden aan zijn leerlingen. Hij heeft zeker niet ingeschat welke chaos en verwarring die geest zou veroorzaken. Er is om de waarheid gestreden en oorlog gevoerd. De geest van God zat gewrongen in een koude oorlog die gevoerd binnen het christendom tussen katholieken en protestanten, Orthodoxen en Anglicanen. Ook de  grote monotheïstische godsdiensten – joden, christenen en moslims – droegen elkaar niet bepaald een warm hart toe. Ook zij hebben elkaar de duivel aangedaan en meer dan dat. En het moet gezegd: zelfs de missionering is niet alleen met veel geweld gepaard gegaan, er zijn ook hele culturen gewoon van de kaart geveegd. Zo gaat het inderdaad wanneer men waarheid verstaat als een blok graniet die van boven op onze aarde is neergedonderd.

Waarover gaat het Pinksterverhaal?   Over begeestering.  Een begeestering die mensen overkomt en die hun angst verandert in vreugde.

Er leeft in mensen een diep verlangen naar begeesterende momenten, naar ontmoetingen vol glans en geestdrift. Begeestering zet het leven in een nieuw licht en laat mensen herademen. Maar vaak gaan onze dagen voorbij zonder zulke momenten.  Dan glijden mensen langs elkaar heen als schepen in de nacht, of botsen zij tegen elkaar aan, of raken zij verloren in een chaotische zee.  Het Pinksterverhaal gaat over zulke ontredderde mensen, die verloren lopen in angst en desillusie.

"Opdat zij allen een mogen zijn"

In het evangelie van vandaag bidt Jezus voor eenheid. Als Jezus bidt voor onze eenheid, dan erkent en wijst hij ook de grenzen en verschillen af die ons verdelen. Er is verdeeldheid binnen onze families, binnen onze kerken, binnen onze naties. We zouden door kunnen gaan met het opsommen van de grenzen die we tegenkomen.

Verlangen naar het water dat leven geeft

De zondag tussen Hemelvaart en Pinksteren geeft ons de gelegenheid om nog even stil te staan bij het afscheid van Jezus en ons de vraag te stellen hoe het nu verder moet. In de lezingen van vandaag komen de thema’s afscheid, getuigenis en toekomst aan bod.

De evangelist Johannes heeft vóór het lijdensverhaal een lange afscheidsrede geplaatst. Jezus sluit de toespraak af met een gebed. Aan het einde bidt Jezus voor wie Hem niet rechtstreeks hebben gekend, maar door het getuigenis van de leerlingen tot het geloof zullen komen. Het kernwoord van zijn gebed is eenheid. In de zeven verzen van dit slotgebed wordt de eenheid tussen Vader, Zoon en mensen samengeweven. Er is de eenheid van Jezus met de Vader, de eenheid van de gelovigen met Jezus en de Vader en tenslotte de eenheid tussen de gelovigen onderling. Jezus bidt voor de eenheid tussen alle mensen: “Laat hen allen één zijn, Vader.” Dit gebed voor eenheid steunt op de eenheid van Jezus en zijn Vader, maar de eenheid onder de mensen moet tonen wie Jezus en de Vader zijn. De mensen moeten de eenheid gestalte geven. Eenheid is gave en opdracht.

Dat pasen, hemelvaart en pinksteren als feesten bij elkaar horen, weten wij. Trouwens, in de eerste ‘christelijke’ gemeenschappen werden ze als één feest gevierd. Pas later zijn het drie feestdagen geworden. Het gaat om één geloof: Jezus Christus is verrezen. Hij leeft en werkt voort bij alle mensen die zich hem herinneren en hem willen volgen. We hoorden dat de apostelen die Jezus nastaren, door twee mannen in het wit tot de werkelijkheid worden teruggeroepen: 'Kijk niet naar boven en blijf niet enkel stilstaan bij het verleden; nu is het aan jullie om Jezus' werk voort te zetten.' Ze hebben het begrepen, en door de Geest gedreven zijn zij en zovele generaties christenen na hen aan de slag gegaan. Ook wij vandaag worden opgeroepen die uitdaging te beantwoorden, daarbij gesteund door de kracht van de Heilige Geest. Dat is – misschien een beetje te hoekig gezegd en te vlug samengevat – de betekenis van het Hemelvaartsfeest.

Wat staan jullie daar toch naar de hemel te kijken? (Hand. 1,1-11 ; Lc. 24,46-53)

De Hemelvaart van de Heer… Is Jezus nu echt ten hemel gevaren? Hoe moeten we ons dat concreet voorstellen? Dat u met deze vraag niet goed overweg kunt, kan ik me best indenken. U moet ook van mij niet het verlossend antwoord verwachten. En als het u een troost mag wezen… ook onze evangelist Lucas lijkt het allemaal niet zo goed te weten. 

Lucas is de auteur van onze beide lezingen. De eerste was het begin van zijn tweede boek, gekend als 'Handelin­gen van de Aposte­len', geschreven in de loop van de jaren 80. Onze evangelielezing is het slot van zijn evange­lieboek dat hij tien jaar eerder schreef.

In zijn evan­gelieboek vertelt hij dat Jezus, op de dag dat Hij verrezen is, eerst verscheen aan de twee leerlingen van Em­maüs, daarna aan al zijn leerlingen. En als afronding van dat onverwachte bezoek nam Hij zijn leerlingen mee naar ergens in de buurt van Betanië waar Hij ten hemel werd opgeno­men. Lucas laat dus verrijzenis en hemel­vaart op dezelfde dag plaatsvinden. Tien jaar later, in zijn tweede boek, situeert diezelfde Lucas de hemelvaart van Jezus 40 dagen ná Pasen! Op zijn minst vreemd.

Op eigen vleugels [Joh. 14,23-29]

Weer begint onze evangelielezing met dat neutrale: “Jezus zei eens tot zijn leerlingen…”. Maar toch is deze tekst geen ‘zomaar een terloopse uitspraak’. Jezus reageert op een opwerping van een van zijn apostelen, Judas Taddeüs. Die onderbrak Jezus tijdens diens afscheidsrede op Laatste Avondmaal: “Heer, hoe komt het dat Gij U wel aan ons, maar niet aan de wereld zult openbaren?” (Joh. 14.22).

Jezus had het al de hele tijd over zijn nakend heengaan gehad. Deze apostel vroeg zich af – en wellicht een aantal collega’s met hem - of het niet goed zou zijn dat Jezus, nu het nog kon, een overtuigend zichtbaar teken zou stellen, iets spectaculairs misschien, waarmee Hij aan heel Jeruzalem en ver daarbuiten zou duidelijk maken dat Hij de langverwachte Messias is. Taddeüs was bang dat, als Jezus uit circulatie verdween, de leerlingengroep zou kunnen uiteenvallen - zo gaat dat vaak met religieuze bewegingen als hun charismatische leider wegvalt – en dat het brede publiek dan nooit zou weten dat Jezus van Godswege gezonden was geweest tot heil van alle mensen.