De Barmhartige Samaritaan is een belangrijke streng van ons bijbelschristelijk DNA en wereldwijd de gekendste parabel. Aangezien de meeste mensen deugen -welke levensbeschouwing hen ook eigen is- beaamt zo goed als iedereen de opdracht ervan: hulp bieden aan een medemens in nood.

Wie goed geluisterd heeft naar het evangelie, moet nu toch ofwel in de war zijn, ofwel heel kwaad. Want een aantal zaken die men daar te slikken krijgt, zijn immers voor de meeste mensen ofwel onbegrijpelijk, ofwel verwerpelijk. Als je mij wilt volgen, zegt Jezus, moet je jouw vaste stek opgeven, mag je zelfs je vader niet begraven, en je mag zeker geen afscheid nemen van je familie of je gezin. Is het werkelijk Jezus die hier aan het woord is? Dat klopt toch niet met zijn boodschap van liefde, denken we dan spontaan. Dergelijke reacties zijn zeker te begrijpen. Ik ga de harde eisen van Jezus niet afzwakken – wie ben ik, om dat te doen? Maar tegelijk wil ik jullie erop wijzen dat Jezus hier spreekt op de manier waarop men in het oude Oosten iets duidelijk wilde maken. Namelijk met veel beelden en vooral met veel overdrijving.

Soms doen wij dat ook. Ik geef een voorbeeld. Ik hoorde iemand onlangs heftig tekeergaan. Hij riep uit: “Ik val nog liever dood dan dat ik de eerste stap zet om het weer goed te maken met hem”. Als ik met een uitgestreken gezicht zou geantwoord hebben: ge wilt die eerste stap niet zetten, dus val nu maar dood, dan zou die persoon mij verbouwereerd hebben aangekeken: ja maar, ik bedoel… ik ben het beu om degene te zijn die altijd de eerste stap moet zetten. Hij gebruikt dus de overdrijving van het liever doodvallen om zijn punt te maken. Niemand zal daarom zeggen dat die man letterlijk graag zou doodvallen.

Wie zeg jij dat Ik ben?

Ik had een oude, wijze medebroeder, die dikwijls zei: ‘Je kent iemand maar als je ermee samen woont’. Gelijk had hij, want pas dan leer je iemand kennen, niet alleen zoals die zich liefst toont maar ook in zijn regressieve en kleine kanten. Maar zelfs dat kennen blijft beperkt, omdat elk van ons ook zoiets als een geheim rond zich heeft. Geheim betekent niet geheimzinnig of heimelijk, maar dat elk van ons uiteindelijk een kern heeft waar hij of zij onkenbaar is, ongrijpbaar en uniek. Ik denk dat elk van ons gedragen wordt door een dieper zelf dat aan alles ontsnapt en dat tegelijk de bron is van onze creatieve mogelijkheden. Het is een diepte van waaruit je leeft en jezelf vernieuwt, waar je steeds naar terugkeert en weer uittreedt, waarvan je slechts  indirect een vermoeden kunt hebben, maar waar de ander zeker nooit beslag op mag leggen, niet door macht en niet door nieuwsgierige weetdrang. De Engelse psychiater Donald Winnicott komt in zijn boeken steeds terug op het belang om dit geheimvolle centrum van de ander in alle omstandigheden te respecteren. 

We hoorden Jezus zeggen dat hij de geest van waarheid zou zenden aan zijn leerlingen. Hij heeft zeker niet ingeschat welke chaos en verwarring die geest zou veroorzaken. Er is om de waarheid gestreden en oorlog gevoerd. De geest van God zat gewrongen in een koude oorlog die gevoerd binnen het christendom tussen katholieken en protestanten, Orthodoxen en Anglicanen. Ook de  grote monotheïstische godsdiensten – joden, christenen en moslims – droegen elkaar niet bepaald een warm hart toe. Ook zij hebben elkaar de duivel aangedaan en meer dan dat. En het moet gezegd: zelfs de missionering is niet alleen met veel geweld gepaard gegaan, er zijn ook hele culturen gewoon van de kaart geveegd. Zo gaat het inderdaad wanneer men waarheid verstaat als een blok graniet die van boven op onze aarde is neergedonderd.

Beide lezingen, het evangelie van Johannes en de handelingen van de apostelen, gaan over de eerste stappen van de ontluikende geloofsgemeenschap. Om te beginnen horen we hoe Jezus afscheid neemt van zijn vrienden. “Ik noem u geen dienaars meer, u heb ik vrienden genoemd” (15, 15). Er ligt een grote intimiteit in deze woorden. Een soort levenstestament. Liefde is inderdaad het centrale begrip in zijn afscheidsrede. Daar houdt Jezus aan vast tot het einde. Hij geeft het ook als opdracht mee aan zijn leerlingen. We hebben het dan niet over platoonse liefde, zuiver geestelijk, zonder body, maar om de vele vormen van tastbare liefde. De liefde van mens tot mens, de liefde als inzet voor gerechtigheid in de samenleving, de liefde als levensstijl in onze wereld in volle verandering, de liefde als kleine goedheid in de dagelijkse omgang.

Ik geef eeuwig leven aan mijn schapen…

Bij Johannes 10,22-24 lezen wij dat Jezus deze woorden zegt als Hij in Jeruzalem is, in de tempel en  ze hem vragen of Hij de Messias is…

“Als u de Messias bent, zeg het ons dan ronduit.” (Johannes 10, 24). ). Jezus antwoordt, maar zonder het woord Messias te gebruiken, dat bij zijn toehoorders nogal geladen is met heel wat verschillende verwachtingen.

Hij gebruikt het beeld van de herder, de traditionele figuur van de Davidische Messias.

De tijdgenoten van Jezus waren vertrouwd met het beeld van een herder…

Experimenteren met vrijheid en vreugde.

Een van de typische elementen van Jezus’ leer en praxis is de navolging. En dit is op de eerste plaats heel praktisch: achter Jezus achterna gaan op zijn tocht door Palestina. Voor zijn leerlingen was dit heel concreet.

Jezus nodigt zijn volgelingen uit tot een bijzondere levensstijl, ook al zal die niet door allen worden gewaardeerd. Het is een levensstijl, een manier van leven, waarin de puurheid van het evangelie centraal staat. Jezus nodigt zijn volgelingen uit te experimenteren met vrijheid en onafhankelijkheid t.o.v. menselijke middelen, menselijk opzicht. We staren ons soms blind op onze beperkte menselijke middelen. Arbeiders zijn er weinig, maar de oogst is groot. Dat zal altijd zo zijn. We kunnen focussen op het kleine aantal arbeiders, maar beter kunnen we kijken naar de grootheid van de oogst: zoveel mogelijkheden, zoveel kansen!

Op een zondag deed een moeder haar uiterste best om haar zoon uit bed te krijgen, zeggende dat het tijd was om naar de Mis te gaan. Geen reactie. Tien minuten later probeert ze het nog eens: ‘Sta op, en ga onmiddellijk naar de kerk!’ ‘Laat me gerust, alsjeblieft! Het is zo slaapverwekkend daar! Waarom zou ik daarheen moeten gaan?’ ‘Om twee redenen, zoonlief. De eerste: je weet dat je ’s zondags naar de Mis moet gaan; de tweede: je bent bisschop van dit bisdom!’ Het lijkt er echter op dat het niet enkel de bisschoppen zijn die niet altijd zin hebben om naar de Mis te gaan op zondagochtend.

"Opdat zij allen een mogen zijn"

In het evangelie van vandaag bidt Jezus voor eenheid. Als Jezus bidt voor onze eenheid, dan erkent en wijst hij ook de grenzen en verschillen af die ons verdelen. Er is verdeeldheid binnen onze families, binnen onze kerken, binnen onze naties. We zouden door kunnen gaan met het opsommen van de grenzen die we tegenkomen.

Sedert enige tijd verveelde hij zich in de krochten van de aarde. Daarom besloot hij op een dag erop uit te trekken, de wijde wereld in. Zo begint het verhaal van een druppeltje water. Hij verlaat de bron en wordt beek. In het gezelschap van anderen wordt hij, over een afstand van kilometers, tot rivier. De reis was niet altijd zo rustig, als hij zich deze bij aanvang had voorgesteld. Hij moet enkele stroomversnellingen passeren, zelfs een waterval, die neerstort in een meer. Zo vervolgt hij zijn tocht en wordt groter, tot stroom, zonder enig besef te hebben van de zee die op hem wacht. Na enkele wilde stormen, gaat de tocht opnieuw verder, tot in het midden van de oceaan, waar de druppel kan genieten van zijn geslaagde leven.

Verrijzenis gaat niet over ontsnappen aan het leven, maar over levend worden

Hoe zijn de afgelopen twee weken voor jou geweest? Heb je verrijzenis gezien en ervaren in je leven? Twee weken geleden vierden we de dag van Jezus' opstanding. Twee weken geleden werd de steen weggerold, het graf leeg bevonden en werd Jezus levend gezien. Maar voelen we ons nu meer levend?

Vaak maken we zo'n ophef over de verrijzenis dat het moeilijk is het in ons eigen leven te herkennen. We zoeken en verwachten dat de verrijzenis iets groots is. Misschien is dat het probleem. Misschien is het daarom soms moeilijk om de verrijzenis in ons leven hier en nu te herkennen.