Zalig Pasen. We durven het nauwelijks nog zeggen. Dat dit het feest is van de opstanding, van het nieuwe leven, van de hoop: het lijkt er helemaal niet op. Wat vandaag overheerst is een gevoel van onveiligheid. De wereldvrede is verder weg dan ooit. Dat er geen compromissen worden gesloten veroorzaakt een latente onrust. Onze Westerse samenleving schijnt toch niet zo onkwetsbaar als ons werd voorgehouden.

“Wordt mijn mede-navolgers”

Op Palmzondag beluisteren we eerst het verhaal over de intocht in Jeruzalem en daarna het lijdensverhaal. Het contrast tussen deze twee verhalen kan moeilijk groter zijn: enerzijds blijdschap, anderzijds verraad, lijden en dood. Tussen deze twee evangelielezingen wordt de Christushymne uit de brief van Paulus aan de Filippenzen gelezen. Paulus heeft waarschijnlijk een bestaande hymne – misschien met eigen aanpassingen – opgenomen in zijn brief. Als Paulus een hymne inlaste had hij daarmee een bedoeling die pas duidelijk wordt in het geheel van de brief; laten we hiernaar op zoek gaan. Paulus had een goede relatie met de christenen in Filippi en kreeg van hen financiële ondersteuning. De toon van de brief is warm en hartelijk en Paulus spreekt herhaaldelijk over zijn vreugde en spoort de Filippenzen tot vreugde aan: “Wees dus ook vol vreugde, samen met mij.” (Fil 2, 18, steeds NBV21).

Opwekking ten leven als aanbod en opdracht

Het evangelieverhaal van vandaag staat bekend als “de opwekking van Lazarus”.

Doorheen het verhaal loopt echter een hele reeks van “opwekkingen” die vanuit eenzelfde grond ontstaan. Niet toevallig zit dit verhaal gevat tussen een klein zinnetje bij het begin (hfdst 10,42) en hetzelfde zinnetje op het einde (hfdst 11,45) De zin luidt: “Veel joden kwamen tot geloof in hem.” Dat “komen tot geloof in hem” slaat op meerdere personages en groepen in het verhaal.

Er zijn vooreerst de leerlingen die Jezus wel volgen maar daarbij ook hun grenzen aangeven. Als Jezus beslist om zijn dode vriend Lazarus op te zoeken, rijst er protest. Betanië waar Lazarus woont, ligt op een boogscheut van Jeruzalem, de plek waar de farizeëen Jezus – en misschien ook zijn volgelingen - willen liquideren: veel te gevaarlijk!  Pas na gesprek met hen, afgerond met “Nu kunnen jullie tot geloof komen” worden de leerlingen opgewekt uit hun angst en besluiten ze bij monde van Thomas heldhaftig Jezus te volgen “om met hem te sterven.”

Het verhaal uit het Johannesevangelie over de opwekking van Lazarus is – op zijn zachtst gezegd – confronterend. Het laat de luisteraar beduusd achter, met méér vragen dan hij of zij al had over Jezus’ wonderen. Onze spontane moderne reactie is steeds: hoe moeten wij, hoe kunnen wij dergelijke verhalen verstaan? Wat willen ze ons meedelen? Vandaag horen we werkelijk een van de strafste vertellingen van Johannes: niet een genezing of een natuurwonder, maar de opwekking van een dode. De ongeloofwaardigheid stijgt ten top. Ja, waarom vertelt de evangelist ons dat?

Het rommelt al enkele hoofdstukken in het evangelie van Johannes. De Joden zijn er op uit om Jezus te doden, ook wie vrijuit over Hem spreekt, vreest represailles. De spanning is te snijden.

Na een eerdere genezing van een man die al achtendertig jaar lam was, geneest Jezus opnieuw een langdurig zieke -blind van bij de geboorte- Hij doet dat weer op sabbat en opnieuw met duidelijke afwijzing van de band tussen ziekte en zonde. Evangelist Johannes wrijft het er nog eens goed in: het wettisch optreden van de Farizeeën staat lijnrecht tegenover Jezus’ bevrijdend optreden.

Op het eerste zicht vertelt Johannes een wonderverhaal volgens het gekend literair stramien in de eerdere evangeliën. Maar schijn bedriegt.

Dat is een lang evangelie. Het handelt over “zien”. Iemand die blind is wordt bij Jezus gebracht. We zijn getuige van een vreemde manier van doen. Jezus strijkt de blinde man slijk in de ogen. Wellicht niet de meest hygiënisch verantwoorde manier om een blinde te behandelen. Er moet dus een diepere betekenis schuil gaan achter deze bizarre handeling. Het doet inderdaad denken aan het scheppingsverhaal in de bijbel waar we lezen dat God een mens boetseerde van aarde en er een levensadem in blies. Bij een stervende gaat de levensadem weg en krijgt hij een droge mond. Daarom beschouwde men in Jezus’ tijd het speeksel als gecondenseerde levensadem. Het gebaar van Jezus die slijk maakt van aarde en gecondenseerde levensadem wijst op een nieuwe schepping. De blindgeborene is van nature blind. En zie, hij wordt herschapen. Van blind wordt hij niet alleen ziende, maar helderziende. Hij kende Jezus niet. Het is maar wanneer Jezus zijn identiteit kenbaar maakt dat hij van verbijstering op de grond valt in diep respect en dankbaarheid.

Helemaal not done … of toch ?

Om van Judea terug naar Galilea te komen, moesten Jezus en zijn leerlingen doorheen Samaria.  Samaria was vijandelijk gebied. Het conflict tussen Joden en Samaritanen was al 4-5 generaties oud.  Het begon toen een Joodse koning de tempel van de Samaritanen had verwoest. In de tijd dat Joannes zijn evangelie schreef, waren de Joden hun tempel van Jeruzalem ook al kwijt, hetgeen door de Samaritanen als een zoete wraak beschouwd werd.

Kortom er heerste een diep wantrouwen tussen beide volken.

Een wildvreemde vrouw aanspreken was in de Joodse gemeenschap al helemaal “not-done”, maar als die vrouw dan nog een samaritaanse was, was dat erger dan onwelvoegelijk, het grensde aan landverraad!

Wanneer ik koppels hoor vertellen over hun eerste ontmoeting, ben ik steeds geraakt door de diversiteit aan verhalen, ook al lijken jeugdbewegingen het belangrijkste huwelijksbureau van het land te blijven. Of het nu op kamp was, tijdens een avondje uit, op een barbecue, op het werk, door middel van een app op de smartphone, de eerste ontmoeting is uniek voor elk koppel.